Mag afscheid nemen ook op een andere manier?

Mag afscheid nemen ook op een andere manier?

Afscheid nemen is van alle dag. Op dit moment, begin 2021, als gevolg van de corona crisis is het een actueel thema in veel organisaties. Reorganisaties zijn pittige gebeurtenissen. Soms zijn ze te voorspellen en soms komen ze onverwachts. Er is altijd de ´traditionele gezellige afscheidsborrel’ met veel directe collega’s en leidinggevenden. Veel hiervan gebeurd tegenwoordig ook online. Maar mag behalve speeches, cadeaus en borrels het afscheid ook een ander proces zijn?

Wat gebeurd er tijdens de aankondiging van de reorganisatie?

Veel mensen nemen al een beetje afstand van de organisatie of ze nou blijven of niet.

Er ontstaat onrust, waar verbind je jezelf nog aan en waar laat je even los? Sommige werknemers worden zelfs al uitgesloten van deelname aan diverse activiteiten. Je voelt dat het niet meer stroomt in de organisatie en de energie weg aan het lekken is.

Er is geen rust en ontspanning meer. Er gebeurd van alles in de dynamiek van collega’s die wat met elkaar uit te wisselen hebben.  In het kader van afscheid nemen wordt de balans in uitwisseling vaak verstoord en ontstaat er spanning en frustratie. Soms staat het zelfs even stil.  Is het geoorloofd om een beetje afstand te nemen? Stil te staan bij wat er is gegeven door de collega’s en wat is er gekregen van de organisatie? Kunnen we dit herkennen, erkennen en doorvoelen?

Is er één afdeling die gaat reorganiseren of zijn het er meer?  Heeft dit gevolgen voor het geheel van de organisatie of alleen voor de afdelingen?  Herken je ook zo dat de helderheid verdwijnt? En er onduidelijkheid bestaat wie er nu gaat over wie en wat nu gaat over wat! Kunnen en willen we hier met een ruimere blik naar kijken en de gevolgen accepteren?

Wat te doen met de ‘roze olifant’?

Bij afscheid is regelmatig sprake van een zogenaamde ‘roze olifant’: dat wat iedereen eigenlijk wel weet, maar liever niet zegt. Een voorval of wetenschap die al dan niet bewust in de ‘onderstroom’ wordt gehouden. Is de echte aanleiding van de reorganisatie wel helder of wordt er iets weggehouden? Wordt de waarheid uitgesproken? De meeste mensen hebben een feilloos onderbuikgevoel voor als dingen niet kloppen. Zo’n roze olifant blijft bestaan tot iemand uit de leiding van de organisatie zo moedig is deze te benoemen. Dan kan de olifant vertrekken. De energie voor alle betrokkenen kan beter doorstromen en komt er ruimte voor iedereen om op eigen kracht het proces van afscheid en vooruitgang in te gaan.

Afscheid nemen is geen moment maar een proces

De overtuiging is vaak dat een afscheid ‘goed’ is als iedereen ‘happy’ is en alle betrokken na het geplande afscheidsmoment de ruimte voelen om in vrijheid door te gaan. Maar is die overtuiging wel zo reëel?

Is er ruimte om de film even stil te zetten voor de vertrekkers? Moeten zij door in de trein van hard werken net als de blijvers of mogen zij tijd benutten om hun afscheidsreis vorm geven?

  • Snappen ze eigenlijk zelf wel waarom ze weg gaan?
  • Durven ze de vragen te stellen die hun zo’n ongemakkelijk gevoel geeft?
  • Mogen zij met verschillende collega’s terugkijken? En de vervelende en mooie momenten herdenken en erkennen.
  • Mogen hun behoeftes worden gezien en gehoord?
  • Hebben zij de kans om hun verlies in kaart te brengen?
  • Mogen de pijn, de spanning, emoties en gevoelens er zijn?
  • Wat zijn hierbij de verwachtingen van de organisatie? Welke verwachtingen hebben zij eigenlijk zelf en wat betekent dat voor hun?
  • Waar moet nog ruimte aan worden gegeven?

Bij vrijwel ieder afscheid hoort een element van ‘pijn’. Loslaten van het vertrouwde, van mooi werk, leuke collega’s en van financiële zekerheid, dit is niet altijd makkelijk. En dat geeft spanning.  De medewerkers die “ vrijwillig” vertrekken,  hebben lef en moed nodig en creëren daarmee nieuwe kansen voor de blijvers. Bij ontslag is er ook vaak sprake van een onbekende toekomst.

Pas wanneer ruimte is geboden voor het voelen van de moeilijke kanten van het afscheid en de pijn kan worden aangekeken, erkend en alle emoties er mogen zijn dan pas begint  de reis van het loslaten.  Je kan dan pas bewuster stappen zetten en ruimte creëren in je hoofd en hart voor nieuwe inzichten, ideeën, kansen en mogelijkheden.

Tijd voor een nieuwe traditie?

De eeuwenoude uitspraak ‘de waarheid maakt vrij’ lijkt ook bij dit onderwerp zeer toepasselijk. ‘Puur, eerlijk en respectvol uit elkaar gaan en het afscheid zien als een proces in plaats van een momentopname’ is wat vertrekkende collega’s graag willen ervaren. Het moet ze raken. Het scheiden van wegen is dan ook meer een ‘afscheidsreis’ dan een borrel op die ene specifieke datum.

Wie weet geeft de corona crisis een aanzet voor transformatie van de traditionele afscheidsborrel naar ‘de afscheidsreis’ als nieuw ritueel in organisaties. Waarbij het verlies en de vreugde kan worden benoemd en ervaren.

Ga op afscheidsreis, maak los en go forward!

De inzichten uit het blog zijn tot stand gekomen d.m.v. een opstelling. Met veel dank aan de twee leidinggevenden en de vier collega’s die het vraagstuk inbrachten voor deze opstelling.

De opstelling en het blog zijn onderdeel uit de Masteropleiding ‘Systeemdynamiek in Organisaties’ bij het Bert Hellinger Instituut en tot stand gekomen in samenwerking door:

Agnes Oen
Anke Zindler
Esther van de Wouw
Linda Helle
Linda Osnabrug
Margot Peters
Marloes Heideveld
Quirine Eijkman
Roeland Bosch
Sanne van Keulen

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

nieuwsbrief

Marloes Heideveld

Marloes Advies - Loopbaanadvies, organisatieadvies en trouwambtenaar

Copyright © 2021 Marloes Heideveld